Benjamin Kang – RICHSVIETNAM.VN
Hippocrates of Kos là một bác sĩ người Hy Lạp sống từ khoảng năm 460 TCN. đến 375 TCN, thời điểm mà hầu hết mọi người chữa bệnh theo lối mê tín dị đoan và nguồn gốc bệnh là do cơn thịnh nộ của các vị thần. Hippocrates dạy rằng tất cả các dạng bệnh tật đều có nguyên nhân tự nhiên. Ông đã thiết lập trường học đầu tiên dành cho việc dạy thực hành y học. Đối với điều này, ông được biết đến rộng rãi như là ‘cha đẻ của y học.’
Có khoảng 60 tài liệu y khoa liên quan đến tên của ông, bao gồm lời tuyên thệ Hippocratic nổi tiếng, đã tồn tại cho đến ngày nay. Những tài liệu này cuối cùng được tập hợp thành một bộ sưu tập được gọi là Hippus Corpus. Trong khi Hippocrates có thể không tự viết tất các tài liệu y học, nhưng các báo cáo là một sự phản ánh của các triết lý của ông. Thông qua các ví dụ của Hippocrates, thực hành y khoa được dẫn dắt một hướng mới, một hướng sẽ chuyển sang một cái nhìn hợp lý và khoa học hơn về y học.
Bốn khí chất
Hippocrates thường được ghi nhận với việc phát triển lý thuyết về bốn khí chất, hoặc chất lỏng. Các nhà triết học Aristotle và Galen cũng đóng góp vào khái niệm này. Nhiều thế kỷ sau, William Shakespeare kết các khí chất này vào tác phẩm của mình khi mô tả phẩm chất con người.
Những khí chất liên quan đến mật vàng, mật đen, máu và đờm, theo ‘The World of Shakespeare’s Humors’, một cuộc triển lãm của Viện Y tế Quốc gia (NIH). Mỗi khí chất được liên kết với một yếu tố cụ thể (đất, nước, không khí hoặc lửa), hai ‘phẩm chất’ (lạnh, nóng, ẩm, khô), một số bộ phận cơ thể và tuổi nhất định (tuổi thơ, thanh thiếu niên, trưởng thành, tuổi già).
Sự tương tác giữa các yếu tố hài hước, phẩm chất, nội tạng và tuổi tác, cũng như ảnh hưởng của mùa và hành tinh, xác định sức khỏe thể chất và tinh thần của một người cũng như thiên hướng hoặc tính cách của họ.
Theo lý thuyết:
Mật vàng có liên quan đến khuynh hướng tính khí và những phẩm chất của nóng và khô. Nó có liên quan đến lửa, mùa hè, túi mật và tuổi thơ.
Mật đen có liên quan đến khuynh hướng u sầu và những phẩm chất lạnh và khô. Nó liên quan đến trái đất, mùa đông, lá lách và tuổi già.
Máu liên quan tới tính cách sang trọng và những phẩm chất nóng và ẩm. Nó liên quan đến không khí, mùa xuân, trái tim và tuổi vị thành niên.
Đờm có liên quan đến tính cách đờ đẫn và những phẩm chất lạnh và ẩm ướt. Nó liên quan đến nước, não và sự trưởng thành.
Theo lý thuyết cổ đại, chìa khóa cho sức khỏe tốt là giữ gìn sự căn bằng của các khí chất; sự dư thừa hoặc thiếu hụt trong một hoặc nhiều khsi chất có liên quan đến bệnh tật. Thực phẩm là một trong những cách quan trọng nhất để giúp cân bằng tỷ lệ của những khí chất này. Trong thực tế, một trong những trích dẫn nổi tiếng nhất của Hippocrates là, ‘Hãy lấy thức ăn làm thuốc và thuốc của ngươi là thức ăn của ngươi.
Hippus Corpus
Hippocratic Corpus được coi là bộ tài liệu y khoa lâu đời nhất, là một bộ sưu tập khoảng 60 văn bản, hoặc ‘sách’, có chứa các bài giảng, sách giáo khoa, nghiên cứu, trường hợp và các bài luận triết học về nhiều chủ đề liên quan đến y học. Một số tác phẩm ngắn gọn, chỉ như một đoạn văn, trong khi những tác phẩm khác lại có nhiều tập.
Các phong cách viết khác nhau trong suốt bộ sưu tập cho thấy ý tưởng của bộ sách xuất phát từ một số tác giả. Các nhà sử học nghĩ rằng các văn bản có thể là công việc của nhiều bác sĩ thực hành y học trong suốt cuộc đời của Hippocrates và sau này.
Các bài viết của ông cuối cùng được tập hợp tại Alexandria, Ai Cập, trong thế kỷ thứ ba TCN, và cuối cùng đã trở thành tài liệu tham khảo tiêu chuẩn cho các bác sĩ khắp thế giới phương Tây. Nhiều bài giảng được sử dụng tốt vào thế kỷ 19.
Lời thề Hippocrates
Thường có trong Hippus Corpus là lời tuyên thệ Hippocratic, một bộ luật đạo đức cổ đại cho các bác sĩ. Mặc dù lời tuyên thệ được quy cho là của Hippocrates, nhưng vẫn chưa rõ liệu ông có thật sự viết ra nó hay không. Ngày nay, lời tuyên thệ được đánh giá là một ví dụ lịch sử về đạo đức và nguyên tắc y học hơn là một nghĩa vụ được thực hiện hoàn toàn theo nghĩa đen.
Trong lời tuyên thệ ban đầu, các bác sĩ thề với các vị thần Hy Lạp và các nữ thần sức khỏe để thực hành quy tắc y khoa với khả năng tốt nhất của họ.
Ngày nay, nhiều sinh viên tốt nghiệp trường y tế vẫn đọc thuộc lòng các biến thể hiện đại của lời tuyên thệ. Sau đây là một phiên bản hiện đại của lời tuyên thệ được viết vào năm 1964 bởi Tiến sĩ Louis Lasagna, sau đó là một giáo sư y khoa tại Đại học Johns Hopkins và sau đó là Hiệu trưởng trường Sackler về khoa học y sinh học tại Đại học Tufts:
-Tôi thề phải thực hiện, đến hết khả năng và sự phán đoán của tôi, giao ước này:
-Tôi sẽ tôn trọng những thành quả khoa học của các thầy thuốc đi trước, và sẵn sàng chia sẻ kiến thức của mình cho những người tiếp nối.
-Tôi sẽ ứng dụng, vì lợi ích của người bệnh, tất cả các biện pháp khi cần thiết, tránh sa vào việc điều trị thái quá và điều trị theo chủ nghĩa hư vô.
-Tôi sẽ luôn nhớ rằng nghệ thuật của việc chữa bệnh hay của khoa học, cần sự ấm áp, cảm thông, và sự hiểu biết, điều đó có thể lớn hơn con dao của bác sĩ phẫu thuật hoặc thuốc của người dược sĩ.
-Tôi sẽ không xấu hổ khi nói rằng “Tôi không biết”, cũng sẽ không ngần ngại tham vấn ý kiến của các đồng nghiệp khi các kỹ năng của họ cần thiết cho việc phục hồi của bệnh nhân.
-Tôi sẽ tôn trọng sự riêng tư của bệnh nhân, không được tiết lộ các vấn đề của họ. Quan trọng hơn, tôi không thể quyết định được sự sống và cái chết. Trên hết, tôi không thể đóng vai trò của Chúa trời.
-Tôi sẽ luôn nhớ rằng mình không phải điều trị một cơn sốt, hay sự phát triển của khối u, mà là đang điều trị một người đang mắc bệnh, tình trạng bệnh có thể ảnh hưởng đến gia đình người đó và sự ổn định của nền kinh tế. Trách nhiệm của tôi bao gồm những vấn đề liên quan, để chăm sóc đầy đủ cho người bệnh.
-Tôi sẽ tìm mọi cách để phòng bệnh bất cứ khi nào tôi có thể nhưng tôi sẽ luôn luôn tìm kiếm một phương hướng chữa cho tất cả các bệnh.
-Tôi luôn nhớ rằng mình vẫn là một thành viên của xã hội, với những nghĩa vụ đặc biệt cho đồng bào của tôi, tâm trí và thể xác tôi cũng như các bệnh tật.
-Nếu tôi không vi phạm lời thề này, tôi sẽ được tận hưởng cuộc sống mỹ mãn, được tôn trọng khi còn sống và nhớ đến mãi về sau. Tôi sẽ luôn làm việc để giữ gìn các truyền thống của điều mà tôi đã chọn và tôi sẽ có thể trải nghiệm niềm vui của việc cứu chữa những người tìm kiếm sự giúp đỡ của tôi.
Nhiều bác sĩ ngày nay tin rằng lời tuyên thệ là không đủ để giải quyết những thách thức kinh tế, chính trị và xã hội ngày nay, ví dụ, phá thai hợp pháp, tự tử do bác sĩ hỗ trợ và các thực hành khác chưa từng có trong thời kỳ Hippocrates.
Tuy nhiên, các bác sĩ vẫn giữ nguyên nguyên tắc của nó: chữa trị cho người bệnh tốt nhất khả năng của mình, giữ cho họ khỏi bị tổn hại và bất công, bảo vệ sự riêng tư của bệnh nhân và dạy bí mật về y học cho thế hệ tiếp theo.
Benjamin Kang – RICHSVIETNAM.VN