Vào giữa thập niên 1960, kỹ sư người Anh Godfrey Hounsfield đã nảy ra một ý tưởng đầy táo bạo: liệu con người có thể “nhìn vào bên trong một chiếc hộp mà không cần mở nó”? Cảm hứng ban đầu đến từ việc ông suy ngẫm về cách phát hiện các khoang rỗng trong kim tự tháp Ai Cập nhờ các tia năng lượng cao. Nhưng thay vì đi Ai Cập, ông lại chọn nhìn vào chiếc “hộp sọ” – nơi cất giữ não bộ con người.

Khi nhận thấy chụp X-quang thông thường không thể hiển thị rõ mô mềm của não, Hounsfield đã đề xuất một cách tiếp cận hoàn toàn mới: chia não thành từng lớp mỏng, quét từng lát bằng chùm tia X, rồi dùng máy tính tính toán lại mật độ từng điểm bên trong sọ. Đây là ý tưởng nền tảng của máy chụp cắt lớp vi tính (CT Scanner).

Không được tài trợ mạnh mẽ, Hounsfield tự lắp ráp máy đầu tiên bằng linh kiện từ kho phế liệu. Nhờ sự hỗ trợ âm thầm của một lãnh đạo tại công ty EMI, ông đã lắp đặt thành công chiếc máy quét đầu tiên tại Bệnh viện Atkinson Morley (London). Vào ngày 1 tháng 10 năm 1971, bức ảnh CT đầu tiên về não người – cho thấy khối u ở thùy trán trái – đã ra đời, đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong y học hiện đại.

Dù EMI không theo đuổi thị trường y tế lâu dài, phát minh của Hounsfield đã mở đường cho các hãng lớn như GE, Siemens tham gia phát triển máy CT toàn thân với tốc độ nhanh hơn và độ chính xác cao hơn. Năm 1981, ông được phong tước Hiệp sĩ và tiếp tục nghiên cứu cho đến cuối đời.

Từ một ý tưởng “nhìn xuyên hộp sọ”, máy CT ngày nay đã trở thành công cụ không thể thiếu trong chẩn đoán y khoa, đặc biệt trong cấp cứu, ung bướu và chấn thương. Năm 2020, có hơn 80 triệu lượt quét CT chỉ riêng tại Hoa Kỳ. Và tất cả bắt đầu từ một giấc mơ – nhìn thấy cái vô hình.